Risico’s ontdekken met controles op indirecte lozingen

Afvalwater van een bedrijf wat in het gemeentelijke rioolstelsel terechtkomt, noemen we een ‘indirecte lozing’. Over deze lozingen is weinig bekend, terwijl de impact op milieu en oppervlaktewater groot kan zijn als er bijvoorbeeld schadelijke stoffen in het bedrijfsafvalwater zitten. Een pilot uitgevoerd door de omgevingsdiensten ODIJmond, Noord-Holland Noord (ODNHN) en Noordzeekanaalgebied (ODNZKG) en Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (HHNK) heeft hier meer inzicht in gegeven. De pilot is in 2023 afgesloten en in 2024 zijn de resultaten gepresenteerd. In 2025 en 2026 gaat de gezamenlijke uitvoering verder.

Sven Goeman, Diana Minneboo, Sergio Veerman en Jo Ann Eikens

Breed scala aan kennis is nodig

Binnen ODIJmond hebben Diana Minneboo, Sven Goeman en Sergio Veerman zich gespecialiseerd in indirecte lozingen. Daarvoor volgden ze een stevige training, want dit onderwerp heb je niet zomaar onder de knie. Je hebt onder meer inzicht nodig in wetgeving, bedrijfsprocessen en de werking van zuiveringstechnieken. “Hoe reageert een bepaalde stof op water? En welke stoffen zou je tegen kúnnen komen bij welke branche?” noemt Sven enkele vragen waar toezichthouders mee te maken krijgen. Ook komt er technische kennis bij kijken.

“Er kunnen bijvoorbeeld leidingen verkeerd op elkaar zijn aangesloten, waardoor huishoudelijk water en bedrijfsafvalwater geen gescheiden stromen zijn binnen een bedrijf”, geeft Diana als voorbeeld.

Mensen en middelen in huis om zelf afvalwater te bemonsteren

Sinds juli 2024 kan ODIJmond zelf afvalwater bemonsteren. “Daar komt meer bij kijken dan je denkt, het is niet zomaar een pollepel water in een pot gooien!”, vertelt Diana. “Naar aanleiding van de pilot hebben we materialen aangeschaft om zelf te kunnen bemonsteren, zoals een koelkast en rvs-producten waarmee je smetteloos kunt werken.”

Naast Sven en Sergio heeft ook toezichthouder Jo Ann Eikens een certificaat behaald om afvalwater te kunnen bemonsteren. “Je volgt een bepaalde procedure, want elke fles is anders, afhankelijk van welke stof je onderzoekt”, legt ze uit. “Als we de flessen hebben gevuld, gaan ze in de koelkast en zo snel mogelijk naar het laboratorium.”

Bewustwording leidt tot verbeterde bedrijfsprocessen

De controles op bedrijfsafvalwater hebben er al meerdere malen toe geleid dat bij bedrijven risico’s en problemen zijn ontdekt, waar ze zelf niet van op de hoogte waren. Want ook voor bedrijven is dit complexe materie. Zo werd bij een bedrijf ontdekt dat de naden van een binnenbuis waren gaan lekken. “De buizen zijn nu vervangen en het bedrijf heeft led-detectie aangebracht: als er nog eens een lek komt, gaat er meteen een lampje branden”, vertelt Diana. Bewustwording ziet het team dan ook als een belangrijk onderdeel van hun werk.

Pilot versnelt landelijke ontwikkelingen

Binnen het project hebben de deelnemende omgevingsdiensten een uniforme manier van werken ontwikkeld. Ook delen de diensten kennis met elkaar over de situaties die ze tegenkomen. Vanwege het grote belang worden de pilot en het vervolgprogramma door betrokken partijen in heel Nederland gevolgd.

“Waar we tegenaan lopen, is dat wetgeving nog niet altijd toereikend is, of dat er nog geen normen zijn opgesteld voor bepaalde stoffen”, vertelt Diana. “Met onze bevindingen kunnen we de bedrijven bewust maken van de stoffen die worden geloosd. We kunnen we met elkaar aangeven dat de regels in Nederland voor het lozen van bedrijfsafvalwater verbeteren.”

Van pionieren naar regulier toezichthouden

In 2025 gaat ODIJmond dertig bedrijven controleren. “We kondigen wel aan dát we komen, maar niet wanneer”, zegt Sven. “Bij de aankondiging kunnen we alvast documenten opvragen, zodat we goed voorbereid op bezoek gaan.”

Ondertussen is ODIJmond een dashboard aan het ontwikkelen, om de data die uit de bedrijfsbezoeken voortkomen helder inzichtelijk te maken voor de opdrachtgevers, de gemeenten.

“Het is nu nog pionieren, en dat is erg leuk”, zegt Diana. “Vanaf 2027, als dit project is afgerond, verwacht ik dat het echt een vast onderdeel van het toezichthouden wordt. Het onderwerp is te belangrijk om te laten liggen. Het zou mooi zijn als we in de toekomst een waterteam hebben dat zich hier fulltime mee bezig kan houden.”