Doorontwikkeling ODIJmond noodzakelijk om te voldoen aan landelijke criteria
Op 1 april 2026 moeten alle 28 omgevingsdiensten in Nederland voldoen aan de landelijke criteria van het interbestuurlijke programma Versterking Vergunningverlening, Toezicht en Handhaving (IBP-VTH)[1]. Op dit moment voldoen de meeste omgevingsdiensten daar nog niet aan. Uit extern en intern onderzoek bij Omgevingsdienst IJmond (ODIJmond) blijkt dat een aantal stappen noodzakelijk is om door te ontwikkelen naar een toekomstbestendige en robuuste organisatie. Daarom vraagt ODIJmond de opdrachtgevers om een extra financiële bijdrage.
Omgevingsdiensten spelen een belangrijke rol in het beschermen en verbeteren van de kwaliteit van de leefomgeving. Het werkveld van de omgevingsdiensten wordt steeds complexer. Bijvoorbeeld omdat we steeds beter weten wat de gevolgen van menselijk handelen op de leefomgeving zijn. Dit zorgt voor nieuwe opgaven en thema’s waarop omgevingsdiensten moeten inspelen. Er is meer kennis en expertise nodig om goed te kunnen blijven adviseren in deze veranderende opgaven.
Steeds meer taken erbij gekomen
Just Zandhuis, sinds juni 2023 directeur bij ODIJmond: “Gemeenten en provincie geven aan dat ze onze nabijheid, onze kennis en onze flexibele dienstverlening waarderen. De andere kant van de medaille is dat er steeds meer taken bij zijn gekomen. Zo noem ik het energietoezicht bij bedrijven, onze voorbereiding op de Omgevingswet en de inzet op thema’s zoals zeer zorgwekkende stoffen en ondermijning. Daardoor is een verdringingseffect in onze uitvoering ontstaan; de ene taak verdringt de andere taak, doordat er onvoldoende financiële middelen beschikbaar zijn om beide taken uit te voeren. Als gevolg hiervan zijn wij niet meer in staat de volledige opdracht van onze opdrachtgevers uit te voeren. De verdeling tussen de opdracht die wij hebben en de middelen die tot onze beschikking staan, is uit balans geraakt.”
Daarom vraagt ODIJmond de opdrachtgevers om een extra financiële bijdrage. Details zijn te vinden in de begrotingswijziging 2025, die is aangeboden aan de gemeenteraden en de Provinciale Staten. Zij krijgen nu de gelegenheid een zienswijze hierop in te dienen.
Extra inzet vergunningverlening, toezicht en handhaving
“Om de kwaliteit van de uitvoering en dienstverlening te behouden is het voorstel van het bestuur van ODIJmond om voor komend jaar incidenteel meer middelen beschikbaar te stellen om zodoende een impuls te kunnen geven aan zijn basistaken vergunningverlening, toezicht en handhaving. Het gaat daarbij om de actualisatie van het bedrijvenbestand, aandacht voor het toezicht op alle risicovolle bedrijven binnen ons werkgebied en het verkleinen van achterstanden die de afgelopen jaren zijn ontstaan, maar ook het inzichtelijk maken van wat er nodig is om de opgave waar ODIJmond voor staat in de toekomst goed te kunnen blijven uitvoeren,” aldus Robbert Berkhout, plaatsvervangend voorzitter ODIJmond. “Hier is ook een verandering en doorontwikkeling van onze interne organisatie voor noodzakelijk,” sluit Just Zandhuis aan.
Naar toekomst toe gezamenlijk heldere keuzes maken
Om noodzakelijke stappen te zetten naar een toekomstbestendige dienst is ODIJmond in gesprek met zijn opdrachtgevers: de 14 gemeenten en de provincie Noord-Holland. De gesprekken gaan over het takenpakket, de ambities, de prioritering daarin en de dienstverlening. Het scheppen van een actueel beeld van de wettelijke taken en de gewenste dienstverlening maakt het mogelijk om gezamenlijk duidelijke afspraken te maken over de uitvoering van de werkzaamheden.
Een externe partij krijgt de opdracht om verdiepend onderzoek te doen naar de verschillende toekomstscenario’s. Daarover vinden vervolgens vanaf 2025 gesprekken plaats met de gemeenteraden en het bestuur. Bij het maken van keuzes telt voor gemeenten ook de financiële onzekerheid vanuit het Rijk vanaf 2026 mee.
Achtergrond: Interbestuurlijk programma Versterking VTH
In het IBP-VTH-rapport van de Commissie Van Aartsen uit 2021 staan een aantal stevige aanbevelingen om de kwaliteit van de leefomgeving te verbeteren, bewoners te beschermen, milieuschade te voorkomen en (milieu)problemen aan te pakken. Deze aanbevelingen zijn vertaald naar criteria die terugkomen in het IBP-VTH. Alle 28 omgevingsdiensten in Nederland moeten hier aan gaan voldoen. Een belangrijk criterium is de robuustheid van omgevingsdiensten. Het ODIJmond-bestuur heeft het plan van aanpak IPB Versterking VTH om toe te groeien naar een zelfstandig toekomstbestendige dienst, afgelopen maart opgeleverd aan het Ministerie van IenW. Dit plan bouwt voort op de aanbevelingen en aandachtspunten in het evaluatierapport van de visitatie uit juni 2023 [2].
[1]: Meer informatie over het landelijk interbestuurlijke programma Versterking VTH leest u op https://www.omgevingsdienst.nl/programmas/interberstuurlijk-programma-versterking-vth-ibp-vth/ en https://www.tweedekamer.nl/downloads/document?id=2024D00286
[2] Het visitatierapport is te vinden op https://www.odijmond.nl/over-ons/rapportages/ (onderaan).