Zeer zorgwekkende stoffen

Wat zijn zeer zorgwekkende stoffen?

Zeer Zorgwekkende Stoffen (ZZS) zijn stoffen die gevaarlijk zijn voor mens en milieu. Dit kan zijn omdat ze bijvoorbeeld kankerverwekkend zijn, de voortplanting belemmeren en/of zich in de voedselketen ophopen. In ons werk komen we veel stoffen tegen die van invloed kunnen zijn op het milieu. Grondstoffen hoeven van zichzelf niet zorgwekkend (toxisch) te zijn. Vaak ontstaan zij tijdens productieprocessen in de fabriek. Het zijn vaak oplosmiddelen, of pigmenten. Ook in verf kunnen zware metalen zitten, zoals titaan of lood. ZZS komen ook voor als weekmakers (in plastic) of in olieproducten (naftaleen, xyleen en benzeen).

Bedrijfscontroles

ZZS komen vaker voor bij industriële bedrijven dan in het MKB. Door in onze vragenlijsten, tijdens bedrijfscontroles, mee te nemen of het bedrijf mogelijk werkt met ZZS, krijg je een goede inventarisatie. We brengen in kaart in welke branches (soort en type bedrijven) we ZZS kunnen verwachten. Daar controleer je dan eerst. Zo kan je denken aan verfmakers, of bedrijven die kunststofartikelen ontwikkelen, spuiterijen, grondbanken of –depots (PFAS), metaalbewerkers, afvalverwerkers, drukkerijen kunststofverwerkers, farmaceuten, metaalbewerkers. Bij die bedrijfscontroles leg je met behulp van digitale vragenlijsten vast waar je verwacht dat er ZZS uit de schoorsteen komt of in het riool terecht komt. Door het opleggen van maatregelen wil je daar verbetering (dus vermindering) in aanbrengen. Uiteindelijk wil je er naar streven om uit te komen op nul emissie (uitstoot) van ZZS naar lucht en water.

Wat merken bedrijven in onze regio van onze aanpak?

Alle bedrijven waar ZZS een rol speelt worden uitgevraagd. Zij moeten een overzicht aanleveren van aanwezige ZZS en de emissies hiervan. Wanneer we de ZZS bij alle bedrijven in onze regio in kaart hebben gebracht, wordt de controle op de minimalisatie van ZZS meegenomen in onze reguliere werkprocessen. Het is mogelijk dat er in het verleden een vergunning is afgegeven aan een bedrijf, maar dat daarbij geen rekening gehouden is met ZZS. Met onze vragenlijsten wordt de uitstoot van die emissies (uitstoot) van ZZS vastgelegd. Wanneer nodig zal de vergunning worden aangepast of wordt er maatwerk opgelegd. De lozing en de uitstoot van ZZS naar lucht en water dient zoveel mogelijk te worden voorkomen (bronaanpak). Als dat niet haalbaar is, dan moeten de emissies zoveel mogelijk worden beperkt (minimalisatieverplichting). Bedrijven die werken met ZZS dienen hiervoor een vermijdings- en reductieprogramma op te stellen. Op basis hiervan kan het zo zijn dat je als bedrijf je bedrijfsvoering moeten gaan aanpassen. Het ZZS beleid is gericht op constante verbetering. Bedrijven moeten nu elke vijf jaar onderzoeken of ze via de bronaanpak of via de minimalisatie de uitstoothaalbaar en betaalbaar verder kunnen verminderen.

REACH verordening

Met de REACH verordening moeten producenten die (grond)stoffen op de markt brengen controleren en onderzoeken wat de gevolgen zijn voor het milieu en de mens bij het gebruik van die (grond)stoffen. Of er worden beperkingen opgelegd of stoffen mogen helemaal niet meer gemaakt of op de markt gebracht worden.

Het RIVM heeft op haar website als hulpmiddel een database ontwikkeld waarin je ZZS kan opzoeken en zij heeft een stoffenlijst Zeer Zorgwekkende Stoffen (RIVM-website) op de website gepubliceerd.

Hoe wij nu omgaan met de uitvragen van emissies van Zeer Zorgwekkende Stoffen (ZZS) naar het milieu (lucht en water) bij bedrijven is vrij nieuw. Aanleiding voor de strengere controles op ZZS bij bedrijven is het GenX verhaal bij de fabrikant Chemours. In 2017 kwam deze fabrikant uit Dordrecht groot in het nieuws. In hun productieproces maakten zij gebruik van de GenX-techniek. Bijvoorbeeld voor het maken van anti-aanbak lagen in pannen. Het bleek dat de afvalstoffen zich ophoopten in onder andere vis en zo in onze voedselketen terecht kwamen.

Andere aanleidingen zijn de incidenten rond Tata Steel de afgelopen jaren en de PFAS-crisis van 2019. Vorig jaar is, op voordracht van Nederland, op Europees niveau bepaald dat de stoffen die betrokken zijn bij de GenX-techniek aangewezen tot de groep zeer zorgwekkende stoffen. Daarvoor had je al wel de NER, Nederlandse Emissie Richtlijn. Het is vaak niet duidelijk in hoeverre ZZS in een bepaalde situatie of gebied ook echt leiden tot onveilige situaties. Die onzekerheden kunnen leiden tot onrust in de omgeving en ontwikkelingen kunnen tot stilstand komen. Door het vernieuwde bewustzijn zijn we strenger gaan controleren en handhaven.